Λατρευτικό εγχειρίδιο, Στοιχεία αγωγής για την τάξη και τη λατρεία της εκκλησίας

Η λατρεία του Θεού, η δοξολόγηση του Ονόματός Του, δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπου. "Πάσα κτίσις, λογική τε και νοερά" παρά του Αγίου Πνεύματος, κατά το Μέγα Βασίλειο, "δυναμουμένη" "λατρεύει" τον Θεό και σ' Αυτόν "την αΐδιον αναπέμπει δοξολογίαν", διότι στον Πανάγαθο Θεό "τα σύμπαντα" είναι "δούλα". Ο άνθρωπος όμως, ο εκπρόσωπος ή καλύτερα ο μέτοχος "της ορατής και αοράτου κτίσεως", έχει τη χαρισματική ικανότητα και την τιμητική υποχρέωση να λειτουργεί και να αναπέμπει την ακατάπαυστη και αέναη δοξολογία του Τριαδικού εν Μονάδι Θεού, "του Πατρός των φώτων" (Ιακ.α΄,17) και "Θεού πάσης παρακλήσεως" (Β΄ Κορ.α΄,3). Ο Χριστιανός, εν τω Χριστώ, στην Εκκλησία του Χριστού, ικανούται από το Άγιο Πνεύμα να λατρεύει τον Θεό "εν πνεύματι και αλήθεια" και γι' αυτό η λατρεία του είναι λογική και αναίμακτη. Κάθε άνθρωπος, σε όποιο πνευματικό επίπεδο και αν βρίσκεται, λειτουργεί την ύπαρξή του και λατρευτικά. Αναπόφευκτα λατρεύει κάποιον ή κάτι. Γι' αυτό και έχουμε σαρκολάτρες, αυτολάτρες, ειδωλολάτρες, πυρολάτρες, προγονολάτρες, ζωολάτρες, δαιμονολάτρες, τυπολάτρες κ.λπ. (όποιος δε λατρεύει τον Θεό, θεοποιεί τα κτίσματα). Η λατρευτική αυτή επιλογή του ανθρώπου φανερώνει, εκ των πραγμάτων (de facto) την πραγματική ποιότητα και στάθμη της πνευματικότητάς του και της πίστεώς του. Η λατρεία λοιπόν είναι ένα παγκόσμιο και πανανθρώπινο φαινόμενο, η διαχρονικότητα του οποίου είναι αναντίρρητη. Το φαινόμενο της λατρείας του Θεού ο Ορθόδοξος Χριστιανός το βιώνει "εν Χριστώ" και "εν Αγίω Πνεύματι", διότι "Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας Αυτόν, εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν" (Ιω.δ΄, 24). Όπως ακριβώς το λέγει και ο Μέγας Βασίλειος στην ευχή της Αγίας Αναφοράς: (...άξιον ως αληθώς, και δίκαιον και πρέπον τη μεγαλοπρεπεία της αγιωσύνης σου, σε αινείν, σε υμνείν, σε ευλογείν, σε προσκυνείν, σοι ευχαριστείν, σε δοξάζειν τον μόνον όντως όντα Θεόν και σοι προσφέρειν εν καρδία συντετριμμένη και πνεύματι ταπεινώσεως την λογικήν ταύτην λατρείαν ημών...". (Λειτουργία Μεγ. Βασιλείου). [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)